Als de overheid een opdracht wil laten uitvoeren, goederen wil inkopen of iets wil laten bouwen, dan moet dit meestal via een aanbestedingsprocedure. Dat geldt ook voor publiekrechtelijke instellingen, denk aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Bij een aanbestedingsprocedure gelden specifieke regels van het aanbestedingsrecht die gevolgd moeten worden.
Aanbestedende diensten
Volgens het aanbestedingsrecht zijn publiekrechtelijke instellingen samen met overheidsinstanties, aanbestedende diensten. Met overheidsinstanties wordt bedoeld: de staat, een provincie, een gemeente of een waterschap. Een samenwerkingsverband van deze overheidsinstanties of publiekrechtelijke instellingen is ook een aanbestedende dienst, die net zo goed het aanbestedingsrecht moet toepassen.
Aanbestedingsbeginselen
Binnen het aanbestedingsrecht moeten aanbestedende diensten zich aan een aantal regels, de beginselen van het aanbestedingsrecht (ook wel de aanbestedingsbeginselen genoemd) houden bij aanbestedingen. Dit zijn regels op het gebied van gelijke behandeling en non-discriminatie, transparantie en proportionaliteit. Deze beginselen van het aanbestedingsrecht zijn opgenomen in de Aanbestedingswet 2012. Het proportionaliteitsbeginsel is verder uitgewerkt in de Gids Proportionaliteit.
Gelijke behandeling en non-discriminatie
Het beginsel van gelijke behandeling en non-discriminatie waarborgt dat geen onderscheid naar nationaliteit wordt gemaakt. Wat ook niet mag is de aanbestedingsopdracht zo vormgeven dat de ene ondernemer meer kansen krijgt dan de ander. Er mogen dus geen discriminerende factoren aanwezig zijn. Het doel is dan ook om iedereen objectief en op dezelfde manier te behandelen.
Transparantiebeginsel
Een belangrijk beginsel van het aanbestedingsrecht is het transparantiebeginsel. Het woord zegt het eigenlijk al: alles wat de aanbestedende dienst wil bereiken met de opdracht, moet transparant zijn voor de ondernemers. Het moet voor iedereen uit de aanbestedingsstukken en andere communicatiemiddelen duidelijk zijn wat de eisen en voorwaarden zijn. Op die manier weet een ondernemer wat er van hem verwacht wordt.
De aanbestedende dienst moet dit beginsel van begin tot eind in acht nemen. Dat betekent dat de aanbestedende dienst ook de beslissingen duidelijk motiveert.
Proportionaliteitsbeginsel
Volgens het proportionaliteitsbeginsel moeten de gestelde eisen, voorwaarden en criteria in redelijke verhouding staan tot de opdracht en de grootte daarvan. Je mag bijvoorbeeld niet eisen dat inschrijvers referenties moeten indienen van opdrachten van minimaal € 5 miljoen, terwijl de waarde van de aanbestedingsopdracht ‘slechts’ € 1 miljoen is of een heel andere opdracht is dan waar de referenties op moeten zien. De gestelde eisen moeten in redelijke verhouding staan tot de opdracht.
Het proportionaliteitsbeginsel raakt de hele procedure, vanaf de voorbereidingsfase tot en met de contractvoorwaarden. Tijdens de hele rit moet de aanbestedende dienst het proportionaliteitsbeginsel toepassen bij de te maken keuzes.
Het proportionaliteitsbeginsel, ook wel het evenredigheidsbeginsel genoemd, is verder uitgewerkt in de Gids Proportionaliteit. De Gids Proportionaliteit bevat bindende voorschriften. Als aanbestedende diensten willen afwijken van de bepalingen uit de Gids Proportionaliteit, dan moeten zij dat motiveren in de aanbestedingsstukken.
Beperken mededinging
Naast de toepassing van de beginselen van het aanbestedingsrecht mag de aanbestedende dienst geen opdrachten ontwerpen met het doel om de mededinging te beperken. Daar is wel sprake van als de opdracht is ontworpen met het doel bepaalde ondernemers ten onrechte te bevoordelen of te benadelen.
Welke andere regels gelden er in een aanbestedingsprocedure?
Andere regels die gelden in een aanbestedingsprocedure, kun je onder andere vinden in de Aanbestedingswet 2012. Aan deze wet zijn onlangs wijzigingen verricht om het in overeenstemming met de Europese aanbestedingsrichtlijnen te maken. Ook het ARW 2016 en de Gids Proportionaliteit zijn erg belangrijk bij aanbestedingsprocedures. Tot slot zijn ook de beginselen van behoorlijk bestuur op aanbestedingsprocedures van toepassing.
Leestip:
Lees ook eens de informatie over het aanbestedingsrecht op onze website. Hierin staan verschillende onderwerpen daarover kort uitgelegd.
Hulp nodig bij een aanbestedingsprocedure?
Als advocaat op het gebied van het aanbestedingsrecht kan ik je mogelijk verder helpen. Bel of mail me dus gerust als je vragen hebt of even wilt sparren.