Het is algemeen bekend dat de Belastingdienst een hoge voorrang heeft voor vorderingen die zij heeft op een belastingschuldige. Wat minder bekend is, is dat de Belastingdienst zich ook kan verhalen op goederen die helemaal niet van de Belastingschuldige zijn. Het gaat dan om zogeheten bodemzaken. Het kan dus zo zijn dat jouw spullen die bij een ander staan worden verkocht. In dit artikel wordt uitgelegd hoe dat kan en wat je er tegen kunt doen.
Bodemzaken verkopen
Stel je voor een onderneming gaat failliet en deze onderneming heeft nog een belastingschuld openstaan. De Belastingdienst kan dan ‘bodemzaken’ laten verkopen en zichzelf voldoen uit de opbrengst. Het gaat vooral om inventaris die aanwezig is op de ‘bodem’ van de belastingschuldige. De ‘bodem’ is de plaats waar de onderneming wordt uitgeoefend.
Door de Hoge Raad is nu bevestigd (ECLI:NL:HR:2014:896) dat de bedrijfslocatie na faillissement niet meer wordt aangemerkt als bodem, tenzij de curator de ondernemingsactiviteiten actief voortzet. Wat speelde er in deze zaak en wat betekent deze uitspraak nu eigenlijk?
Bodembeslag
Een franchisenemer gebruikte voor zijn bedrijfsvoering inventaris van een franchisegever. De franchisenemer failleert en de onderneming wordt gestaakt. De curator zet de onderneming niet voort. De belastingdienst legt vervolgens bodembeslag. De franchisegever komt daartegen op.
De belastingdienst stelt dat op het moment van bodembeslag nog sprake was van een bodem. Rechtbank, Hof en Hoge Raad zijn het niet eens met de belastingdienst. In navolging van een arrest uit 1991 (Big Dutchman/Ontvanger) oordeelt de Hoge Raad dat het enkele feit dat de curator het pand betreedt voor vereffening van de boedel en dat in het pand nog administratie aanwezig is onvoldoende is om het pand als bodem aan te merken.
Bodembeslag na faillissement
De Belastingdienst kan zich alleen op goederen van een ander verhalen op het moment dat daarop zogeheten bodembeslag wordt gelegd. Dit beslag kan alleen gelegd worden op het moment dat de goederen zich op de bodem bevinden.
Uit de uitspraak volgt dat de Belastingdienst geen bodembeslag (meer) kan leggen na faillissement, tenzij de curator de onderneming voortzet.
Indien de curator de onderneming niet voortzet is er na faillissement immers geen sprake meer van een bodem van de belastingschuldige.
Derden kunnen zich alleen tegen uitwinning van dit bodembeslag verzetten indien sprake is van reële eigendom. Bijvoorbeeld bij huurkoop kan de huurverkoper zich niet verzetten tegen een bodembeslag (artikel 22 IB 1990 en art. 22 Leidraad invordering 2008).
Voor huurverkopers, maar ook voor partijen die mede verbonden zijn voor bijvoorbeeld financial lease (huurkoop) is het van belang om een en ander goed in de gaten te houden.
Bodemzaken terughalen? Meldingsplicht en wachttermijn
Huurverkopers die bodemzaken willen terughalen van wanbetalers hebben te maken met de meldingsplicht en wachttermijn van art. 22bis IB 1990. Indien zij bodemzaken willen terughalen moeten zij dat melden aan de Belastingdienst, die vervolgens 4 weken de tijd heeft om eventueel bodembeslag te leggen. Daarbij zal een melding vaak aanleiding zijn voor bodembeslag. Zeker indien er geen sprake is van overwaarde kan een faillissement hen in een gunstiger positie brengen. Indien de curator de onderneming niet voortzet wordt daarmee voorkomen dat de Belastingdienst zich kan verhalen op eigendommen van de huurverkoper.
Partijen die mede zijn verbonden voor financial lease doen er goed aan om de leasegever eventueel op een en ander attent te maken.
Het blijft zeer risicovol om in het kader van huurkoop of een ander relatie inventaris ter beschikking te stellen aan een derde. In veel gevallen kan de Belastingdienst zich op dergelijke goederen verhalen. Wil je meer weten over je rechten/de rechten van de Belastingdienst voor/na faillissement? Bel of mail gerust met Jeroen Sprangers.
N.B. het recht op verhaal op verpande bodemzaken vloeit voort uit art. 21 IB 1990. Deze vallen automatisch in het faillissement, omdat zij, anders dan bijvoorbeeld bij huurkoop, wel eigendom zijn van de failliet.
Jeroen Sprangers
Advocaat & curator