Heb je te maken met blockchain, cryptocurrencies of smart-contracts en wil je weten met welke juridische vraagstukken je geconfronteerd kan worden, dan ben je bij REIN Advocaten & Adviseurs aan het juiste adres. Wij kunnen je helpen met al jouw juridische vragen op dit gebied. Wellicht heb je al eens gedacht aan de regels omtrent ‘Know Your Customer’ (KYC), maar er zijn tal van juridische vragen waar jouw organisatie mee te maken kan krijgen bij het gebruik van blockchaintechnologie. Wij kunnen met jou kijken naar de juridische aspecten waar je in eerste instantie mogelijk niet aan gedacht hebt. Heb je bijvoorbeeld al gedacht aan het toepasselijk recht? Het antwoord op de vraag welk recht van toepassing is, is lang niet altijd duidelijk en kan van veel variabelen afhangen.
Afhankelijk van de toepassing(en) van de blockchain zijn er nog een aantal andere vragen die mogelijk een rol spelen voor jouw specifieke situatie. Als je bijvoorbeeld op of met jouw blockchain persoonsgegevens verwerkt of toegankelijk maakt, moet je rekening houden met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Als jouw blockchain een financiële component heeft (zoals cryptocurrencies) dan moet je mogelijk rekening houden met anti-witwasregels en de regels van de Belastingdienst. Verder kun je nog denken aan onderwerpen zoals (intellectueel) eigendom en financieel toezicht, maar ook meer algemene vraagstukken zoals aansprakelijkheid. Kortom, iedere blockchain heeft juridische raakvlakken en vraagstukken die om aandacht vragen.
Wat kun je met de technologie?
Blockchaintechnologie maakt het mogelijk om met velen tegelijk dezelfde administratie bij te houden. In feite is een blockchain niets meer en niets minder dan een gedeelde administratie of grootboek. Aan dat grootboek wordt met vaste intervallen een bundel transacties toegevoegd. Nadat een transactie is toegevoegd, kan een transactie niet meer ongedaan gemaakt worden. Bij financiële toepassingen (zoals Bitcoin) wordt met de blockchain bijgehouden wie hoeveel Bitcoin op welk adres heeft staan. Transacties kunnen door het netwerk worden uitgevoerd zonder tussenkomst van banken of andere zogenaamde ‘trusted third parties’ (TTP).
Naast financiële toepassingen zijn er nog tal van mogelijke toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan de administratie van rechten. Zo kan met behulp van deze technologie ook worden vastgelegd wie eigenaar is van welke auto of huis (zonder tussenkomst van een TTP zoals een notaris). Een andere mogelijke toepassing is het vastleggen van de herkomst van bepaalde producten, onderdelen van producten of andere logistieke gegevens. Zo wordt bijvoorbeeld de herkomst van sinaasappels voor het Albert Heijn huismerk sinaasappelsap bijgehouden op de blockchain. Ook kun je (voorwaardelijke) overeenkomsten sluiten met behulp van deze nieuwe technologie. Een smart-contract is in de kern namelijk niets meer dan een voorwaardelijke transactie of overeenkomst die in een miniprogramma op de blockchain is vastgelegd.
Waarom heb je hiervoor een jurist nodig?
Blockchaintechnologie is nieuw, vernieuwend en volop in ontwikkeling. Door sommigen wordt het vergeleken met wat het internet met ons leven heeft gedaan sinds de jaren ’90. Tegelijkertijd doorkruist de technologie veel juridische vraagstukken, net als internet dat destijds deed. Hoewel het in 2018 ondenkbaar lijkt om te ontkennen dat een e-mail ‘schriftelijk’ is, heeft het enige tijd geduurd voordat dit juridisch geaccepteerd werd. Dus waar sommige vraagstukken vanuit technologisch perspectief retorisch lijken, wil dat niet zeggen dat dat vanuit juridisch perspectief ook echt zo is.
Hierboven noemde ik al de discussie over het toepasselijk recht. De betrokken partijen kunnen zich overal ter wereld bevinden, dus hoe ga je om met eventuele geschillen? Juridische vraagstukken beperken zich echter niet uitsluitend tot geschillen. Stel jij neemt via de blockchain diensten af van een Amerikaans bedrijf. Daarbij verwerk je persoonsgegevens van Nederlanders via de blockchain. Dit betekent dat je rekening moet houden met de AVG. Of je daarmee te maken hebt hangt af van hoe die dienstverlening eruit ziet, welke gegevens waar en door wie verwerkt en opgeslagen worden. De vraag met welk recht je te maken hebt is dus zeer belangrijk.
Waar kan een jurist jou mee helpen?
Zodra de vraag welk recht van toepassing beantwoord is, kan verder gekeken worden naar de vraagstukken binnen dat recht en de relatie met andere rechtssystemen. Wat wel en niet kan zal ook weer per rechtssysteem verschillen. Zo zijn in Nederland veel TTP functies wettelijk geregeld, zoals bijvoorbeeld de functie van een notaris bij de levering van onroerend goed. Om dienstverlening te kunnen aanbieden op dit gebied moet je dus goed kijken wat wel en niet kan binnen het huidige wettelijke kader.
Voor blockchaintoepassingen met een economische of financiële component is het goed om te kijken in hoeverre de wet financieel toezicht of de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van Terrorisme (Wwft) op jou van toepassing is. Verder moet je je ook afvragen of, en zo ja, in hoeverre je jouw dienstverlening moet beperken tot bepaalde landsgrenzen. Zo is de verkoop van financiële tokens (cryptocurrencies) momenteel niet verboden in Nederland, maar kan de verkoop van diezelfde tokens naar Amerikaans recht wel verboden zijn en dus een risico opleveren.
Meer in het algemeen kan het verstandig zijn een expert op het gebied van intellectuele eigendom mee te laten kijken. Bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat jouw ideeën en rechten ook van jou blijven. Maar ook op het gebied van belastingen, aansprakelijkheid, algemene voorwaarden en andere meer algemene juridische vraagstukken is het goed om in ieder geval met een jurist te kijken naar in hoeverre er juridisch zaken geregeld moeten worden. Verder kan een jurist jou ook adviseren, bijvoorbeeld of je in aanmerking komt voor bepaalde belastingvoordelen voor startende en/of innoverende ondernemingen. Daarnaast is de juridische vormgeving van jouw onderneming een belangrijk onderwerp waar een jurist jou mee kan helpen.
Blockchain-team van REIN
Heb je nog vragen of opmerkingen? Ons blockchain-team Jeroen, Guido en Paul, helpt je graag verder. Naast hun interesse in juridische vraagstukken zijn zij ook zeer geïnteresseerd in startups, innovatie en vooral welke bijdrage jij daaraan levert! Bel of mail gerust voor een vrijblijvend gesprek.
Esmée Piening
Advocaat