Vriendendienst – Van je vrienden moet je het hebben

Goede vrienden helpen elkaar. Bijvoorbeeld met verhuizen, een klus in huis of in de tuin, of het wegwijs maken op de computer. Een goede vriend(in) doet dat gratis, gewoon omdat je nou eenmaal vrienden bent.

Maar wat als de goede vriend achteraf een factuur stuurt voor zijn werkzaamheden. Moet je die factuur dan betalen? In ieder geval is duidelijk dat dit niet bevorderlijk is voor het voortbestaan van de vriendschap.

Uitspraak rechtbank Noord-Holland

De rechtbank Noord-Holland oordeelde op 18 januari 2023 over de vraag of sprake was een vriendendienst of een overeenkomst van opdracht (ECLI:NL:RBNHO:2023:337). In die zaak speelde het volgende.

Een man heeft rond 11 april 2020 geholpen bij het leggen van tegels in de tuin van een andere man. Zij waren destijds vrienden. De vrouw van de man die eigenaar is van de tuin heeft aan de vriend gevraagd wat hij voor het leggen van de tegels wilde hebben, waarop de vriend volgens haar heeft gezegd: “Als je erbij bent om te helpen en eten en drinken aanwezig is, komt het goed”. 

Daarna hebben de vrienden een paar maanden geen contact met elkaar, totdat de vriend hem in oktober 2020 een factuur stuurt van ruim € 4.000,-. De man betaalt niet. Hij stelt dat sprake was van een vriendendienst. En voor een vriendendienst hoef je niet te betalen.

De vriend stapt vervolgens naar de rechter en vordert betaling van de openstaande factuur, rente en incassokosten. Hij stelt dat sprake is van een overeenkomst van opdracht, waarvoor moet worden betaald.

De rechter is het terecht niet eens met de vriend. De rechter oordeelt dat sprake was van een vriendendienst. Dat de vriend zich achteraf in de steek gelaten en misbruikt voelde, maakt niet dat hij alsnog betaling kan verlangen van de uitgevoerde werkzaamheden.

Dunne scheidslijn tussen vriendendienst en overeenkomst van opdracht

In de praktijk is de scheidslijn tussen een overeenkomst van opdracht en een vriendendienst dun. Het Hof Leeuwarden heeft dat op 26 januari 2021 mooi verwoord (ECLI:NL:GHARL:2021:736):

Een vriendendienst is een eenvoudige toezegging tot hulp en bijstand in de particuliere sfeer die niet als een overeenkomst moet worden opgevat. Op grond van artikel 7:400 BW is de overeenkomst van opdracht de overeenkomst waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich jegens de andere partij, de opdrachtgever, verbindt werkzaamheden te verrichten, anders dan op grond van de arbeidsovereenkomst. Kenmerkend voor een overeenkomst van opdracht is dat de ene partij bepaalde verrichtingen aan de andere partij kan opdragen, die de andere partij dan moet uitvoeren, waarbij hij zich ook moet houden aan de door de opdrachtgever gegeven aanwijzingen (vgl. artikel 7:402 BW). De overeenkomst van opdracht is een overeenkomst tot dienstbetoon. Daarin ligt het raakvlak met de vriendendienst. Of een overeenkomst van opdracht tot stand is gekomen, in die zin dat er rechtens afdwingbare afspraken zijn gemaakt, dan wel of sprake is geweest van een vriendendienst is afhankelijk van de bedoeling van partijen en van wat partijen over en weer jegens elkaar hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben afgeleid en mochten afleiden. Stelplicht en bewijslast van feiten en omstandigheden waaruit volgt dat sprake is van een overeenkomst van opdracht, rusten op degene die zich op het bestaan van deze overeenkomst beroept en daaraan rechtsgevolgen verbindt.

Andere rechtszaken over wel of geen vriendendienst

Voor de echte liefhebbers volgt hieronder een klein overzicht met vindplaats van zaken waarin werd geoordeeld dat wél sprake was van een vriendendienst, en wanneer niet.

Wel een vriendendienst

• KLM-stewardess die aan een bevriende collega KLM-stewardess een geldlening van € 39.500 verstrekt. De rechtbank oordeelt dat er geen rente hoeft te worden betaald, omdat sprake is van een vriendendienst, ook al stond in de geldleningsovereenkomst dat wel rente verschuldigd was (ECLI:NL:RBDHA:2022:3711).

• Hulp door een vriend aan het gezin van aan man uit Turkije, terwijl zijn gezin in Nederland verblijft (ECLI:NL:GHARL:2021:736)

• Het afbouwen van een Land Rover door een vriend (ECLI:NL:RBOVE:2021:879).

• Het uitvoeren van uiteenlopende werkzaamheden door de vriendin van de directeur in zijn onderneming, zoals het bijvullen van koffieautomaten, het deelnemen aan vergaderingen, netwerkbijeenkomsten en beurzen, het redigeren van informatiemateriaal, het (na)bellen van potentiële klanten, het aanpassen van de website en het volgen van een internettraining (ECLI:NL:RBAMS:2011:BQ4292).

Geen vriendendienst

• De eigenaar van een pand moet commissie betalen aan een bevriende zakelijke relatie, die een tip dat het pand te koop stond, gaf aan de uiteindelijk koper van het pand (ECLI:NL:RBNHO:2021:7744).

• Achter een woning is een terras aangelegd. De rechter oordeelt dat geen sprake is van een vriendendienst, omdat partijen geen privé-contact met elkaar hadden (ECLI:NL:GHSHE:2019:424).

• Schade tijdens spuitwerkzaamheden aan een motor door een kennis (ECLI:NL:RBGEL:2021:7337).

• Het betegelen van een badkamer tegen een lage urenvergoeding (ECLI:NL:GHSHE:2019:1025).

Conclusie

Van je vrienden moet je het wél hebben. Maar heb je zo’n vriend, die zich later ineens niet meer als een goede vriend gedraagt en betaling wil voor zijn verrichte werkzaamheden, neem dan gerust contact met ons op.