Het vestigen van zekerheden: waarom en hoe?

Beter voorkomen dan genezen.

Als ondernemer wil je niet te maken krijgen met een faillissement, bestuurdersaansprakelijkheid of lastige discussies met de curator. Toch kunnen verkeerde beslissingen, financiële tegenslagen of juridische valkuilen grote gevolgen hebben. In deze blogserie bespreek ik belangrijke onderwerpen die je als ondernemer goed moet (of kan) regelen om problemen te voorkomen. Hoe zorg je ervoor dat je grip houdt op je bedrijf en niet voor onaangename verrassingen komt te staan? Lees mee en voorkom dat je in de problemen raakt.

Eén manier om dit te doen, is door zekerheden te vestigen. Maar wat houdt dit precies in en waarom is het belangrijk? In deze blog bespreken we de belangrijkste aspecten van zekerheden en hoe je ze effectief kunt gebruiken.

Wat zijn zekerheden?

Zekerheden (of zekerheidsrechten) zijn afspraken waarmee een schuldeiser extra waarborgen krijgt voor de terugbetaling van een lening of schuld. Als de schuldenaar niet aan zijn verplichtingen voldoet, kan de schuldeiser zich vaak dankzij de zekerheidsrechten toch verhalen. Het is verstandig om zekerheden te vestigen op het moment dat je een overeenkomst sluit, maar dat is niet noodzakelijk.

Zakelijke zekerheden zijn zekerheidsrechten waarbij specifieke goederen dienen als verhaalsobject. Voorbeelden daarvan zijn een pandrecht, hypotheekrecht, eigendomsvoorbehoud, retentierecht en het recht van reclame.

Persoonlijke zekerheden zijn verbintenissen waarbij een derde zich verbindt om in te staan voor de schuld van de schuldenaar. Voorbeelden daarvan zijn hoofdelijkheid, borgtocht en garanties.

In welke situatie komt het van pas?

Zekerheden zijn nuttig in verschillende situaties, zoals:

Financiering bij een bank: Banken willen vaak een hypotheekrecht op een bedrijfspand of een pandrecht op voorraden en debiteuren.
Levering op rekening: Leveranciers kunnen een eigendomsvoorbehoud bedingen om te voorkomen dat ze met onbetaalde facturen blijven zitten.
Geld lenen aan een derde: Als je als ondernemer geld uitleent, kun je een pandrecht bedingen op activa van de schuldenaar.

Waar kan je zekerheden op vestigen?

Zekerheden kunnen worden gevestigd op diverse activa van de schuldenaar of een derde, zoals:

Onroerend goed (hypotheekrecht);
Roerende zaken zoals machines, inventaris en voertuigen (pandrecht);
Vorderingen op debiteuren (pandrecht op vorderingen);
Voorraad en intellectuele eigendomsrechten.

Hoe vestig je zekerheidsrechten?

Het vestigen van een zekerheid vereist een juiste juridische vastlegging. Afhankelijk van het type zekerheid gebeurt dit via:

Een notariële akte (zoals bij een hypotheekrecht);
Een onderhandse akte (bijvoorbeeld een pandakte) die geregistreerd moet worden bij de Belastingdienst;
Levering van het onderpand aan de schuldeiser (vuistpand);
Een overeenkomst (onder meer voor eigendomsvoorbehouden).

Wat heb je aan zekerheden?

Het effect van een zekerheidsrecht verschil per type zekerheid. In het geval van een zakelijk zekerheidsrecht zoals een pandrecht geeft dit de schuldeiser het recht van parate executie: bij wanbetaling kan de schuldeiser direct overgaan tot verkoop van het onderpand zonder tussenkomst van de rechter. Dit is vooral relevant in faillissementssituaties, waarin andere schuldeisers vaak achter het net vissen.

Waar moet je op letten bij het vestigen van zekerheidsrechten?

Bij het vestigen van zekerheden zijn een aantal zaken belangrijk. Het is zaak dat afspraken goed op papier staan om problemen te voorkomen. Verder is registratie van een onderhandse pandakte bij de Belastingdienst essentieel voor de geldigheid van het pandrecht. Waar je bij het vestigen van zekerheden ook goed over na moet denken, is op welke zaken je zekerheden vestigt en wat de uitwerking daarvan in de praktijk is. Een voorbeeld daarvan is dat het in sommige gevallen in de praktijk weinig zin heeft om een pandrecht te vestigen op de inventaris. Dan kan het juist nuttig zijn om dat bijvoorbeeld te doen op vorderingen.