In de praktijk doen zich vaak vragen voor over de rechtspositie van de koper van onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken. Stel: A levert onder eigendomsvoorbehoud een partij hout aan B. B wordt pas eigenaar van het hout nadat hij de volledige koopsom aan A heeft voldaan. Wat is de goederenrechtelijke positie van B ten aanzien van het hout voordat de koopprijs is voldaan? Kan hij het hout bijvoorbeeld al overdragen aan een derde?
Eigendomsvoorbehoud positie koper
Een koper die een zaak onder zich heeft waaraan een eigendomsvoorbehoud is verbonden, kan deze zaak in principe niet aan een derde overdragen. Voor een geldige overdracht moet de vervreemder namelijk ‘beschikkingsbevoegd’ zijn. De koper van onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken mist als niet-eigenaar de beschikkingsbevoegdheid over deze zaken.
Normale bedrijfsuitoefening
In de praktijk zal aan de koper, door de verkoper, de bevoegdheid zijn verleend om de zaak binnen het kader van de ‘normale bedrijfsuitoefening’ te vervreemden. In de casus hierboven kan B in dat geval het hout dan overdragen aan een derde. Dit leidt ertoe dat de koper bevoegd is de zaak aan een derde over te dragen. De koper wordt hiermee dus beschikkingsbevoegd, ondanks het overeengekomen eigendomsvoorbehoud. De reden voor het verlenen van deze bevoegdheid is het belang dat de verkoper heeft bij het feit dat de koper de zaak kan doorverhandelen aan een derde. Uit de opbrengst kan de koper de verkoper onder eigendomsvoorbehoud immers betalen.
Wanneer is er precies sprake van de bevoegdheid tot het vervreemden binnen de kaders van de normale bedrijfsuitoefening? De Hoge Raad heeft zich hierover (onder andere) begin jaren ’90 uitgelaten (NJ 1993/623). Zo hoeft deze vervreemdingsbevoegdheid niet expliciet in de overeenkomst te zijn opgenomen. Het kan namelijk ook zo zijn dat de tussen de verkoper en de koper geldende rechtsverhouding leidt tot een impliciete vervreemdingsbevoegdheid. Maar let op! Het enkele feit dat de zaak tot doorlevering bestemd is, maakt nog niet dat de koper hiertoe automatisch gerechtigd is. Een en ander zal dus afhangen van de uitleg van de overeenkomst en de algemene voorwaarden waarbij het eigendomsvoorbehoud is gemaakt. Ook is het van belang of het eigendomsvoorbehoud op de juiste wijze kenbaar is gemaakt. Is het eigendomsvoorbehoud wel van toepassing?
Wat kan ik voor u doen?
Het leveren van zaken onder eigendomsvoorbehoud is een goede gewoonte in het huidige rechtsverkeer. Een dreigend faillissement of een mogelijk akkoord (WHOA) kan onduidelijkheid en onzekerheid met zich meebrengen. Ik ondersteun partijen bij geschillen die voortvloeien uit leveringen, zoals leveringen onder eigendomsvoorbehoud. Ook voor advies met betrekking tot het vormgeven van een eigendomsvoorbehoud of de bevoegdheid tot vervreemding binnen de normale bedrijfsuitoefening kunt u bij mij terecht. Partijen vragen zich vaak af wat voor gevolgen het faillissement of een mogelijk akkoord (WHOA) van een koper of een verkoper heeft op de reeds geleverde zaken. Als gevolg van onze brede insolventierechtpraktijk zijn wij in staat u inzicht te verschaffen in uw rechtspositie.
Mocht u vragen hebben, neem gerust contact met mij op.
Peter van Rossum
Advocaat & curator