Stel, je staat in de supermarkt bij de kassa de boodschappen af te rekenen. Tot je stomme verbazing krijg je bij het pinnen een melding ‘onvoldoende saldo’. Dat is toch niet mogelijk? Vol schaamte en verwarring laat je de boodschappen in de winkelkar achter. Wat blijkt: de bank heeft jouw bankrekening geblokkeerd.
Tegenwoordig komt het steeds vaker voor dat banken een bankrekening blokkeren. Banken doen dit voornamelijk als een vermoeden van fraude bestaat. Dat vermoeden bestaat soms erg snel. Dat kan al het geval zijn als een betaling wordt verricht aan of van een bankrekening uit een ander ver land. Banken kunnen bij een dergelijk vermoeden ook een minder zware maatregel treffen door de bankrelatie op te zeggen, zonder gelijk de bankrekening te blokkeren. Maar mag een bank jouw bankrekening zomaar blokkeren of de bankrelatie opzeggen?
Maatschappelijke functie van de bank
Uit een uitspraak van de Rechtbank Amsterdam van 1 april 2020 volgt dat banken een vergaande zorgplicht hebben. Niet alleen ten opzichte van de klanten van de bank. De maatschappelijke functie van een bank brengt ook een bijzondere zorgplicht met zich tegenover derden. Als sprake is van ongebruikelijke omvang van geldstromen, moet een bank volgens de rechtbank ingrijpen door een bankrekening te blokkeren, om zo schade bij derden te voorkomen. Als de bank dat niet doet, is de bank aansprakelijk.
Sinds deze uitspraak handelen banken erg actief, met name ING, om fraude op te sporen en worden regelmatig bankrekeningen geblokkeerd. Daarbij kruipt de bank in rol van rechercheur.
Bankrekening voor een consument
Wat mij betreft verliezen banken wel eens uit het oog dat zij bankrekeningen niet te snel mogen blokkeren. Sterker nog, onder omstandigheden zijn banken gewoon verplicht aan consumenten een bankrekening aan te bieden en te laten gebruiken. Dat blijkt uit artikel 4:71f Wet op het Financieel Toezicht.
Bankrekening voor een bedrijf
Yin Yang arrest
Deze verplichting geldt niet alleen voor consumenten. Zo bevestigde de Hoge Raad op 5 november 2021 een uitspraak van het Gerechtshof dat de bank een saunaclub, (een ontmoetingscentrum waar de aanwezigen tegen betaling van een entreegeld niet alleen gebruik maken van de aanwezige saunavoorzieningen, maar ook seks kunnen hebben met andere bezoekers), de beschikking moet geven over een betaalrekening:
Het is voor Yin Yang c.s. vrijwel onmogelijk om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer, laat staan om een bedrijf te exploiteren, zonder te beschikken over een betaalrekening bij een bank.
Yin Yang c.s. hebben dus een groot belang erbij dat zij een betaalrekening kunnen aanhouden bij ING Bank. Aan een betaalrekening zonder faciliteiten voor het storten van contant geld is een minder groot risico op witwassen verbonden. Het belang van ING Bank om het risico op witwassen te vermijden, wordt dus minder hard geraakt. Daarom bestaat er onevenredigheid tussen de belangen van Yin Yang c.s. enerzijds en die van ING Bank anderzijds.
Uitspraak rechtbank Amsterdam
Terecht stelt de Hoge Raad dus vast dat het niet kunnen beschikken over een betaalrekening het vrijwel onmogelijk maakt om nog deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer en/of een bedrijf te exploiteren. Dit is een belangrijk gezichtspunt bij de belangenafweging of de bank gehouden is een bankrekening aan te bieden.
Met verwijzing naar deze uitspraak van de Hoge Raad oordeelde onder meer de rechtbank Amsterdam op 20 december 2021 dat ABN Amro een autohandelaar de beschikking moet geven over een bankrekening.
Gelet hierop acht de voorzieningenrechter de risico’s die ABN AMRO ziet niet voldoende reëel en concreet om beëindiging van de relatie te rechtvaardigen. Hierbij wordt een groot belang gehecht aan de noodzaak om te kunnen beschikken over een bankrekening.
Is jouw bankrekening geblokkeerd?
Is jouw bankrekening door de bank geblokkeerd of heeft de bank de bankrelatie opgezegd en wil je dat ik de bank sommeer de blokkade op te heffen of de bankrelatie voort te zetten? Stuur mij dan een e-mail (faas@rein.nl) met de volgende gegevens:
– kopie legitimatie
– de geblokkeerde bankrekeningnummers
– printscreen van het saldo (alsje dat nog kan zien)
– brieven/e-mails/chatgeschiedenis met de bank
– uitleg van de gebeurtenissen
Jonatan Faas
Advocaat