Zzp’er of werknemer? De Hoge Raad geeft meer duidelijkheid!

Vrijdag 24 maart 2023 was het dan eindelijk zover; de lang verwachte uitspraak van de Hoge Raad in de Deliveroo-zaak. De grote vraag: werkten de bezorgers van Deliveroo op basis van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht?

Overeenkomst van opdracht of arbeidsovereenkomst?

De bezorgers hadden met Deliveroo een overeenkomst van opdracht gesloten. De vakbond was van mening dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst en geen overeenkomst van opdracht. Deliveroo vond dat er wel sprake was van een overeenkomst van opdracht. De bezorgers mochten zich namelijk vrij laten vervangen door derden bij de uitvoering van de werkzaamheden. Sterker nog, de bezorgers mochten de werkzaamheden weigeren, zodat er geen verplichting was voor het verrichten van werkzaamheden. Dit past bij een overeenkomst van opdracht, niet bij een arbeidsovereenkomst, aldus Deliveroo.

Inbedding organisatie en een ‘echte’ ondernemer?

Zowel de rechtbank als het Gerechtshof vonden dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst. Ook de Hoge Raad heeft nu geoordeeld dat de bezorgers, ondanks dat er een overeenkomst van opdracht was gesloten, toch op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam waren. Of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht, hangt volgens de Hoge Raad af van alle omstandigheden van het geval. Relevant zijn onder andere de aard en de duur van de werkzaamheden, de verplichting de arbeid persoonlijk te moeten verrichten, hoe de te verrichten werkzaamheden, werktijden en de beloning worden vastgesteld, of het werk is ‘ingebed’ in de organisatie en wie binnen de organisatie de werkzaamheden verricht. Nieuw is dat de Hoge Raad in dit arrest heeft bepaald dat ook de vraag of degene die de werkzaamheden verricht zich echt als ondernemer gedraagt.

In de situatie van Deliveroo waren de bezorgers in de regel niet als ‘echte’ ondernemers aan te merken. Bezorging was nu juist de kern van de werkzaamheden van Deliveroo en de bezorgers waren min of meer op initiatief van Deliveroo zelfstandige geworden. Het feit dat op basis van de overeenkomst de arbeid niet persoonlijk hoefde te worden verricht, had in de praktijk weinig betekenis.

Gevolgen van de uitspraak voor de praktijk

Wat betekent dit nu voor de praktijk? Zolang er niet gehandhaafd wordt, is de betekenis op zich redelijk gering. Alleen als iemand naar de rechter stapt, zal dit arrest van belang zijn. Dit kan een werkende zelf zijn, maar ook een vakbond of een pensioenfonds. Het risico is dan ook zeker wel aanwezig. Duidelijk is in ieder geval wel dat in veel meer situaties sprake is van een arbeidsovereenkomst in plaats van een overeenkomst van opdracht. Ook in de situatie wanneer iemand er zelf voor kiest als zelfstandige werkzaam te zijn. In de regel zal dit gelden wanneer werknemers en zelfstandigen zij-aan-zij hetzelfde werk binnen een organisatie verrichten. Neem nu de verpleegkundige in het ziekenhuis.

De Hoge Raad heeft het niet aangedurfd algemene regels te geven voor wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht. Mede omdat de wetgever heeft aangekondigd in de voortgangsbrief over werken met en als zelfstandige van 16 december 2022 op korte termijn met nieuwe of gewijzigde regels op dit punt te komen. We wachten dit met spanning af. Tot die tijd blijft het van belang de modelovereenkomsten van de belastingdienst te blijven gebruiken. Al geven die geen zekerheid in een procedure bij de kantonrechter.

Werk je met zelfstandigen of ben je zelfstandige? Twijfel je of jouw overeenkomst wel voldoende zekerheid biedt? Wij adviseren je graag. Neem snel contact op met één van onze collega’s arbeidsrecht.