Er zijn veel redenen om een onderneming te kopen of te verkopen. Welke reden je ook hebt, er komt best veel bij kijken. In deze blog stip ik een aantal veel voorkomende onderdelen van een bedrijfsovername aan.
Het vinden van de juiste transactievorm bij een bedrijfsovername
Bij een bedrijfsovername heb je allereerst natuurlijk allerlei persoonlijke eisen en wensen. Er zijn oneindig veel varianten mogelijk. Een koper kan bijvoorbeeld met iemand gaan samenwerken. Meerdere ondernemers kunnen samen een onderneming willen beginnen (joint venture). De verkoper wil alleen een gedeelte van zijn bedrijf kwijt. Noem maar op.
Afhankelijk van jouw wensen bepaal je de juiste structuur van de transactie. De meest voorkomende smaken zijn het kopen of verkopen van aandelen of het overdragen of overnemen van bezittingen en schulden (activa en passiva).
Het informatiememorandum
Als je jouw bedrijf wilt verkopen is het belangrijk dat mogelijke kopers jouw onderneming leren kennen. De verkoper kan daarvoor een informatiememorandum opstellen. Dit is eigenlijk een soort verkoopbrochure van de aangeboden onderneming. Het informatiememorandum is bedoeld om een koper geïnteresseerd te krijgen.
Het belang van geheimhouding
Als een partij het informatiememorandum ontvangt, krijgt hij inzage in vertrouwelijke informatie van het bedrijf. Het is daarom van belang dat die partij verplicht is tot geheimhouding. Hiervoor dient een geheimhoudingsverklaring, of ook wel een “Non-Disclosure Agreement” of “NDA” genoemd.
De onderhandelingsfase
Ziet de geïnteresseerde partij wel iets in een bedrijfsovername? Dan begint de onderhandelingsfase. De koper en verkoper gaan met elkaar om tafel om de persoonlijke eisen en wensen te bespreken. Dit is een belangrijk fase van het proces. Het gaat dan vaak om de hoogte van de koopprijs en andere belangrijke onderwerpen. In deze onderhandelingsfase zorg je voor een goede basis van de uiteindelijke voorwaarden waaronder je de transactie sluit.
Intentieovereenkomst
Als de koper en verkoper nog steeds verder willen dan wordt vaak een intentieovereenkomst (ook wel “letter of intent” (LoI); “memorandum of understanding” (MOU). “Term Sheet” of een “Heads of Agreement” (HoA)) gesloten.
Deze intentieovereenkomst bepaalt de uitganspunten van de transactie. Het regelt wat de kooprijs zal zijn, wat wordt overdragen en hoe het verkoopproces eruit zal zien. Ook bepaalt het hoe het boekenonderzoek (“due diligence onderzoek”) plaatsvindt.
De “toon” van de intentieovereenkomst kan erg variëren. De uitgangspunten kunnen heel vrijblijvend zijn, waardoor beide partijen op elk moment de onderhandelingen kunnen stoppen. Er kunnen ook al heel erg bindende afspraken in staan, die afdwingbaar zijn. Dit is afhankelijk van de wensen of de onderhandelingspositie van de partijen.
Due diligence-onderzoek: weet wat je koopt
Je wilt als kopende partij natuurlijk weten wat je koopt. Dit geldt op veel fronten. Je kunt de juridische, financiële, fiscale en commerciële aspecten van het bedrijf onderzoeken. Naast de kansen en mogelijkheden van de onderneming onderzoek je ook of er zaken niet in orde zijn. De zogenaamde “lijken in de kast”.
De koper voorkomt door het due diligence onderzoek dat hij later voor vervelende verassingen komt te staan. Zo’n onderzoek kan meer of minder uitgebreid zijn.
Mocht je ontdekken dat er zaken echt niet in orde zijn, dan kan je als koper (meestal) afzien van de koop. Dit is meestal bepaald in de intentieovereenkomst.
Als je toch verder wilt, kun je als koper vragen om betere voorwaarden, bijvoorbeeld in de vorm van een lagere koopprijs. Hier wordt dan vaak weer over onderhandeld.
Het overnamecontract
Nadat het due diligence onderzoek succesvol is afgerond gaan de koper en de verkoper de volgende fase in. De partijen (althans hun advocaten) zetten de voorwaarden van de transactie op papier. Partijen gaan een koopovereenkomst sluiten.
Garantie, disclosure en vrijwaring
De koper kan garanties verlangen van de verkoper. Hoe uitgebreid of beperkt de garanties zijn hangt erg af van het soort transactie.
Bij garanties gaat het globaal om “de goede staat” van de onderneming. De verkoper garandeert dat financiële cijfers kloppen, “de huishouding” op orde is en er geen gekke risico’s bestaan. Indien de garantie niet wordt “waargemaakt” dan kun je als koper de verkoper hierop aanspreken. Mocht er schade zijn dan kan de koper deze verhalen.
Het kan ook zo zijn dat de verkoper van tevoren weet dat een garantie niet kan worden “waargemaakt”. Hij meldt dit dan (als het goed is) aan de koper. Als hier van tevoren duidelijkheid over bestaat dan kan de koper de verkoper hier niet meer op aanspreken.
Zo’n mededeling heet ook wel een “disclosure”. Ook zaken die in het due diligence-onderzoek aan het licht zijn gekomen zijn “disclosed”.
Om zo’n bekend “disclosed” risico toch bij de verkoper te laten, vraag je als koper om een zogenaamde vrijwaring . De verkoper verplicht zich dan om de schade als gevolg van een specifiek beschreven risico’s voor zijn rekening te nemen. De koper wordt daarvoor “gevrijwaard”.
“Closing”
Zodra alle voorwaarden zijn verwerkt in het overnamecontract is het moment daar om de overeenkomst ondertekenen. Als er aandelen worden overgedragen dan gaat dat verplicht via de notaris. De notaris “passeert” dan de leveringsakte. De betaling van de koopprijs gaat dan ook via de kwaliteitsrekening van de notaris.
Bij de verkoop van activa en passiva volstaat (meestal) de ondertekening van de koopovereenkomst. Uiteraard betaalt de koper ook dan de koopprijs en levert de verkoper de verkochte zaken dan aan de koper.
Hulp nodig bij een bedrijfsovername?
Wij van REIN zijn gepokt en gemazeld in alles wat op juridisch en fiscaal vlak komt kijken bij een bedrijfsovername. Heb je advies of begeleiding nodig? Of wil je gewoon even sparren? Schroom niet en neem gerust contact met mij op.
Esmée Piening
Advocaat